hông ai có thể phủ nhận vai trò của Lý Gia
Thành trong việc xây dựng một đế chế hùng mạnh đặt nền móng cho ngành
thương mại Hồng Công và góp phần giúp nơi này hội nhập với thế giới.
Song hầu hết mọi người chỉ nhìn thấy những hào quang và bề nổi thành
công của nhà kinh doanh "siêu nhân" này mà ít ai biết được ngón nghề
kinh doanh lão luyện, những bí quyết để đời trên thương trường của ông.
Ngay
cả những chông gai, những khúc gấp riêng tư trong cuộc đời của Lý Gia
Thành cũng khép kín đầy bí mật. Cuộc đời thăng trầm của ông giống như
một cuốn phim dài tập chưa có hồi kết mà mỗi tập phim, nhà siêu tỉ phú
lại mang đến những điều bất ngờ thú vị - đó là những dự án bạc tỉ và
triết lý kinh doanh đầy xúc cảm của mình.
Thức dậy trước bình minh và coi khinh "ngày lễ"
"Một bố già làm việc chăm chỉ
thế nào?" quả là một câu hỏi hấp dẫn. Với Lý Gia Thành thì sao? Như một
thước phim quay chậm, người ta chứng kiến một ngày điển hình trong cuộc
đời của bố già số 1 châu Á. Lý sẽ được đánh thức dậy trước 6 giờ sáng và
từ căn nhà trên đồi Deep Water Bay Road ở bờ nam đảo Hồng Công tuyệt
đẹp, ngài cự phú đi xuống sân golf chín lỗ bên cạnh bờ vịnh vào đúng giờ
uống trà buổi sáng, 7h. Tiếp đến là màn chơi golf kinh điển. Cùng với
một trong những người điều hành cấp cao của mình, Lý có thể chơi với một
đối tác kinh doanh đang muốn thăm dò hay đơn giản là với một tỉ phú
khác nhà gần đó.
Có thể nói, trò chơi golf là
một hoạt động cơ bản trong chuỗi hoạt động kinh doanh-xã hội không chỉ ở
Hồng Công. Hầu như không có ngoại lệ, các bố già đều chơi trò chơi này
và là những tín đồ mê đánh golf như điếu đổ. Có thể nói không ngoa rằng,
chơi golf, hơn bất kỳ hoạt động nào khác, là chất bôi trơn xã hội của
các doanh nghiệp lớn ở châu Á. Sân golf chính là một phần công việc.
Thậm chí những buổi tiệc tùng, đám tang hay đám cưới của các thương gia
và chính trị gia cũng biến tướng trở thành một phần của các thương vụ.
Vì vậy, một buổi chơi golf của đại gia Lý hiển nhiên cũng không là ngoại
lệ.
Lý đến văn phòng vào 10h sáng
tại Trung tâm Cheung Kong nằm án ngữ phía đông khu kinh doanh trung tâm
sầm uất của Hồng Công. Công việc đầu tiên của Lý là điểm qua báo chí,
đặc biệt những tin tức gì liên quan đến ông hay công ty của ông. Từ văn
phòng ông, mỗi buổi sáng là liên tiếp các cuộc gọi hoặc triệu tập các
nhà quản lý cấp cao đến để giải quyết công việc. 11h30', Lý đã sẵn sàng
để đi massage. Sau đó ông tiếp tục dành thời gian để điều hành các công
việc trước giờ ăn trưa, thường là 13h, mà thực chất đó cũng chỉ là dạng
bữa ăn-công việc. Rồi ông trở lại văn phòng và làm việc đến 16h chiều
rồi trở về nhà. Có thể ông sẽ đi massage lần nữa, sau đó chơi bài với
đối tác lúc 18h30'. Cuối cùng, một bữa tối nhuốm màu thương vụ và Lý
thực sự nghỉ ngơi vào lúc 22h để sớm mai một chu kỳ mới lại bắt đầu.
Cũng như các đại gia khác, mọi
công việc điều khiển doanh nghiệp thực tế Lý Gia Thành đều có thể giao
cho những người quản lý để ông có thời gian đi đàm phán, thương thảo, mở
rộng chiến lược và quan hệ kinh doanh trong các buổi đánh golf hay ăn
trưa... Trong trường hợp của Lý thì người "nô lệ trưởng" đó là Canning
Hoắc, tay giám đốc điều hành có dáng dấp mập mạp với mái tóc muối tiêu
bù xù. Hoắc làm việc tối tăm mặt mũi cho Lý và bù lại được trả công rất
cao.
Theo dư luận đánh giá thì
Canning Hoắc có thể là một CEO ngoài nước Mỹ được trả lương ở mức
"khủng" - khoảng 15 triệu USD mỗi năm. Nhưng thật ra, không chỉ tiền bạc
mà cảm giác quyền lực và sự gần gũi với các bố già khiến các "nô lệ
trưởng" càng lúc càng tận tụy làm việc.
Mặc dù những tiêu pha của đại
gia Lý là cực lớn so với mức tiêu xài chung của xã hội nhưng hình ảnh
của ông vẫn cho đại bộ phận dân chúng thấy một cự phú lắm tiền nhiều của
nhưng căn cơ và tiết kiệm. Ông thường hay nhắc về những chiếc đồng hồ
bình dân hiệu Seiko hay Citizen rẻ tiền mà ông đeo nhiều năm rằng chúng
"vẫn chạy tốt".
Nhắc đi nhắc lại trong nhiều
lần, nhiều dịp, đến mức nó trở thành biểu tượng của ông và còn trở thành
chủ đề cho một cuộc phỏng vấn với tạp chí Fortune, khi ông chỉ chiếc
đồng hồ của người phóng viên "đồng hồ của anh sang trọng hơn". Đó cũng
là một cách mà Lý xây dựng hình ảnh, một cách đưa ra thông điệp về bản
thân một cách đầy ngụ ý.
Lý Gia Thành - bậc thầy siêu đẳng của nghệ thuật "múa rối" trên thương trường
Bậc thầy siêu đẳng về "múa rối"
Sau những thắng lợi trên thương
trường thời hậu chiến, càng ngày Lý càng hiểu rõ, quyền lực của ông
muốn tiếp tục tăng lên chỉ khi ông có những hiểu biết nắm được thị
trường toàn cầu và nguồn vốn đầu tư toàn cầu. Trong bối cảnh ấy, một sân
khấu được dựng lên cho những nhân vật được gọi là gweilo (một người
nước ngoài được thuê để làm "nô lệ" cho ông chủ). Người ta gọi Lý Gia
Thành là "chủ nhân tối cao của các gweilo" bởi ông là người không hề
phân biệt chủng tộc và thấy được giá trị của những "nô lệ Tây". Lý bắt
tay với những thương nhân tiềm năng người nước ngoài, và vừa hợp tác vừa
thuê họ làm cho mình.
Một trong những mối quan hệ lâu
dài nhất và sớm nhất của Lý là mối quan hệ từ những năm 70 với Philip
Tose, một tay môi giới chứng khoán đến từ Anh có cái tên gắn với sự sụp
đổ sau này của Tập đoàn Peregrine kinh doanh lĩnh vực ngân hàng và môi
giới chứng khoán cho đến năm 1998 vẫn là tập đoàn lớn nhất châu Á. Khi
Tose thành lập Peregrine thì chính Lý là một trong những nhà đầu tư sớm
nhất và cuồng nhiệt nhất của ông ta.
Có những đồn thổi rằng những
quan hệ của Tose với các đại gia, trong đó hiển nhiên có Lý, là những
mối quan hệ gần gũi hơn những gì dư luận được biết. Trong khi xét xử
những thương vụ giao dịch nội gián đầu tiên, Tòa án Hồng Công đã tiết lộ
sự liên hệ chặt chẽ đến những vụ gom cổ phiếu của Tose có mật báo của
Lý Gia Thành. Tuy nhiên lần đó với lời chứng của Lý, Tose được miễn tội.
 |
Tòa nhà Trung tâm Cheung Kong tại Hồng
Kông - biểu tượng sức mạnh và quyền lực của đại gia Lý - nơi sáng sáng
ông tới đây điều hành các thương vụ. |
Khi cuộc khủng hoảng tài chính
châu Á năm 1997 xảy ra, Peregrine gục ngã giống như kết cục của bất kỳ
nhà điều khiển thị trường giá lên trắng trợn nào. Lý Gia Thành đã không
thể mở hầu bao cứu Peregrine nhưng ông tỏ rõ mình là một thủ lĩnh đáng
nể. Mặc dù truyền thông công khai mọi tiêu cực liên quan đến Peregrine
và tòa án cấm Tose không được phép đều hành một doanh nghiệp nào nhưng
Lý vẫn đưa ông ta vào biên chế của mình với tư cách cố vấn cho Hutchion.
George Magnus cũng là một nhà
quản lý người Anh của Tập đoàn Haw Par được Lý thuê để làm việc. Người
ta chú ý đến sự kiện Haw Par tuyên bố mua 20% cổ phần tại Cheung Kong
của Lý Gia Thành. Nhưng đáng nói là một vài tuần sau đó, Magnus từ chức
giám đốc điều hành tại Haw Par và chẳng bao lâu sau, năm 1978 Cheung
Kong được công bố là bán cho Lý. Sau đó, Magnus trở lại làm giám đốc
điều hành của Cheung Kong, tiếp đến là chức Phó chủ tịch và những vị trí
giám đốc nhiều công ty khác của đại gia Lý.
Năm 1984, Lý thuê Simon Murray,
một tay CEO kỳ cựu về làm giám đốc điều hành của Hutchion. Đây cũng là
thời kỳ Cheung Kong của đại gia Lý đang cực kỳ túng quẫn vì vụ đổ vỡ
bất động sản hồi đầu thập niên 80 của thế kỷ trước và Lý còn bị nghi ngờ
về giao dịch nội gián với International City Holdings. Trong bối cảnh
này, Murray đã mang lại sự tín nhiệm rất cần thiết và là điểm tựa cho
Lý trong giai đoạn đầy khó khăn. Cho đến năm 1993, sau những bất đồng
và khác biệt về quan điểm chiến lược, Murray đã được Lý hậu thuẫn để
thành lập một công ty chứng khoán riêng và cùng với 2 giám đốc điều hành
khác được chi trả 3 triệu USD để rời Hutchion như một sự tuột dốc nhẹ
nhàng.
Khi công việc kinh doanh mở
rộng, Lý Gia Thành càng chiêu mộ nhiều hơn những người nước ngoài vào
các lĩnh vực chuyên môn. Hiện nay, trong đế chế của ông trùm tài chính
châu Á vẫn có 2 người Anh điều hành hải cảng và các doanh nghiệp bán lẻ
của ông. Một người Canada giữ vai trò chủ chốt là Giám đốc tài chính tại
Hutchion. Lý là người sử dụng gweilo xuất sắc và hoàn toàn không giống
như các đại gia khác. Ông không coi họ là những kẻ làm thuê tầm thường
mà luôn coi trọng năng lực từng người cũng như tỏ rõ phẩm chất của người
thủ lĩnh.
Ông là hiện thân cao nhất của
một bố già luôn vận động và ủng hộ chủ nghĩa quốc tế. Người ta tôn sùng
ông là bậc thầy vĩ đại của nghệ thuật "múa rối" trên thương trường, một
tay lão luyện trong việc thu hút tinh hoa từ khắp nơi trên thế giới. Vốn
tiếng Anh tự học của ông không hoàn toàn lưu loát nhưng đủ để điều hành
hiệu quả với những gweilo. Ông cũng không bao giờ sử dụng tiếng Anh
trong các cuộc họp cổ đông hay khi bị vây bởi các nhà báo. Khi ấy, ông
là một người Quảng Đông chính hiệu dù chất giọng Triều Châu đã lai tạp
phần nào khiến nó càng đặc biệt hơn.
Những góc đời riêng
Chỉ có một vợ và hai con là
điều mà Lý Gia Thành không trong thông lệ của những bố già châu Á phất
lên từ thời hậu chiến. So với những bố già đầy thê thiếp và con riêng
con chung khác như Hà Trọng Hàm của Indonesia có tới 18 thê thiếp chính
thức được công nhận cùng 42 người con, hay như Stanley Ho, ông vua sòng
bạc Macao với 4 người vợ chính thức kèm 17 đứa con được thừa nhận thì Lý
là một hình ảnh đối nghịch của sự phóng túng. Song, không phải vì thế
mà đời riêng của Lý thật là bằng phẳng. Ngay cái chết của người vợ đầy
nghĩa nặng Amy, không chỉ làm Lý lao đao về tình cảm mà còn làm cho đại
gia này "lên bờ xuống ruộng" với báo chí. Tin đồn Amy tự tử loang ra,
khiến Lý Gia Thành nổi giận trước việc truyền thông như những con kền
kền kiếm chác trên đau đớn của gia đình ông.
Lúc này, cậu con trai thứ
Richard mới 12 tuổi của Lý được gửi đến trường nội trú sau cái chết của
mẹ. Không biết có phải vì tổn thương sâu sắc trước biến cố này hay còn
những yếu tố tâm lý, định kiến đặc biệt khác mà Richard luôn bị coi là
người luôn có mâu thuẫn với cha và quan hệ giữa hai cha con khá căng
thẳng. Với người con cả Vicktor thì gia đình họ Lý từng một phen điêu
đứng. Giữa thập niên 90, nạn bắt cóc đã có sự chuyển biến lớn tại Hồng
Công với sự xuất hiện của các băng nhóm kết nối với Hội Tam hoàng tại
đại lục.
Một nhóm khét tiếng bấy giờ là
nhóm của "kẻ tiêu tiền như nước" Cheung Tze-keung đã bắt giữ con trai cả
nhà họ Lý với món tiền đòi chuộc tới 1 tỉ đôla Hồng Công. Đại gia Lý
chọn cách không báo với cảnh sát mà bắt tay với các đồng nghiệp và mạng
lưới quan hệ tin cậy để rút 1 tỉ từ ngân hàng Hồng Kông để giải quyết êm
thấm. Sau vụ này, các đại gia và đặc biệt Lý Gia Thành càng thận trọng
với sự an toàn của họ và người thân. Hơn thế nữa, các vụ bắt cóc còn sự
đe dọa bí mật của các đại gia.
Lý Gia Thành luôn tâm niệm: Cái
truyền lại cho con không chỉ là tiền bạc mà là những gì đã trải nghiệm
trong cuộc đời, đó là tinh thần vươn lên, tự tôi luyện mình trong gian
khó và quyết không cúi đầu. Ông luôn căn dặn con không được sống buông
thả, trong kinh doanh luôn trọng chữ tín và phải thật thành tâm. Cả hai
con trai của Lý Gia Thành là Vicktor và Richard sau khi tốt nghiệp
Trường đại học Stanford (California) đều được Lý đưa sang Canada tự thân
lập nghiệp.
Tại Canada, Vicktor lập công ty
bất động sản, còn Richard trở thành cộng sự trẻ nhất trong ngân hàng
đầu tư số 1 Toronto. Hiện tại, Vicktor đã là Tổng giám đốc Tổng Công ty
Trường Giang Thực Nghiệp. Tuy nhiên, Vicktor lại không thích tiếp quản
cơ nghiệp của bố để lại nên Lý Gia Thành đang từng bước trao quyền cho
con trai thứ. Richard hiện đang là Phó chủ tịch Công ty Phát thanh
Truyền hình vệ tinh, cung cấp mạng lưới truyền thông cho hơn 50 quốc
gia, đồng thời gây dựng Tập đoàn Doanh Khoa, kinh doanh trên các lĩnh
vực bất động sản, bảo hiểm, khách sạn…
Richard Lý cũng tiếp nhận Tập
đoàn Hòa Ký Hoàng Phố, nơi quản lý mạng điện thoại MobilFone tại 3 châu
lục. Cả hai người con của Lý Gia Thành đang và sẽ tiếp tục là thế hệ
tiếp nối đáng tự hào của gia nghiệp mà cha họ cả đời gây dựng nên